شمیم آسمان

مراحل نگارش پروپوزال

1- آماده سازی

ارایه پروپوزال نشاندهنده این موضوع است که متقاضی تحقیقات و مطالعات مقدماتی را درزمینه مورد علاقه خود انجام داده و اطلاعات اولیه مورد نیاز برای تحقیق در زمینه موردنظر را داراست درحدی که میتواند توضیحاتی فراتر از کلیات درباره موضوع مورد نظر ارایه دهد.
برای نگارش پروپوزال باید شما مطالعاتی درباره سوابق تحقیقات مشابه و همچنین نتایج آنها داشته باشید تا بتوانید بطور علمی توضیح دهید که چرا انجام تحقیق در این زمینه مورد نیاز است. توجه داشته باشید که پروپوزال یک برنامه کاری قطعی نیست و معمولا در فرآیند ارزیابی و تحقیق ممکن است دچار تغییر و تحولات گردد.
بطور خلاصه با ارایه پروپوزال شما به استاد راهنما نشان میدهید که مشکل یا ابهام و یا نقصی در مبحثی علمی یافته اید و با انجام تحقیقات مقدماتی میخواهید راه حلی برای رفع آن مشکل پیشنهاد کنید و طبیعتا اطلاعات مقدماتی کافی در این مبحث دارید و میتوانید ارزش آنرا تبیین نمایید.

2- صفحه عنوان (Title Page)

صفحه عنوان معمولا شامل عنوان تحقیق، نام دانشجو، رشته دانشگاهی مورد نظر و تاریخ آماده سازی میشود. البته علاوه بر این صفحه عنوان میتواند موارد دیگری همچون نام استاد راهنما (درصورت وجود) را نیز شامل شود.
در انتخاب عنوان تحقیق دقت کنید. عنوان باید تا میزان ممکن کوتاه و گیرا باشد. توجه داشته باشید که در عین حال لازم است عنوان بطور دقیق هدف تحقیق را نیز بیان نماید. توصیه میکنیم از عبارات کلی و عامه پسند دوری کنید. استفاده از فرمولها و کلمات تخصصی در تیتر آزاد است.
معمولا ظاهر صفحه عنوان بدین صورت است که کمی بالاتر از وسط صفحه عنوان تحقیق با فونت درشت قرار میگیرد و در ادامه نام دانشجو و  رشته دانشگاهی و در پایین صفحه سال ارایه پروپوزال با فونت های ریزتر نوشته میشوند. (معمولا برای عنوان تحقیق میتوان از فونت سایز 20 تا 244 و برای بقیه موارد از فونت سایز 14 یا 16 استفاده کرد)
استفاده از رنگ درصفحه عنوان مرسوم نیست ولی ممنوع هم نیست.

3- معرفی موضوع تحقیق (Introduction of research subject)

در این بخش بطور خلاصه توضیحاتی درباره موضوع تحقیق ارایه میشود. در این قسمت باید سوال اصلی مطرح شده در تحقیق را بیان و دلایل خود برای انتخاب این موضوع، دلایل اهمیت آن و کاربرد کلی نتایج آنرا را مطرح نمایید. اگر هدف شما ارایه یک تئوری یا نظریه جدید است در این قسمت باید آنرا بیان کنید.
توجه کنید که این قسمت صرفا یک خلاصه کلی از موضوع تحقیق است و طول آن بطور معمول 10 تا 15 خط بیشتر نیست.

4- ارزیابی سوابق پژوهشهای مشابه (Review of literature and justification)

در این قسمت باید بصورت مختصر و در عین حال دقیق و با ارایه رفرنس درباره سوابق موضوع تحقیق خود توضیحاتی ارایه دهید. این توضیحات باید شامل نتایج تحقیقات انجام شده مشابه و ارزیابی نقایص ویا اشتباهات احتمالی آنها باشد که هدف شما تکمیل و یا تصحیح این نتایج میباشد.
توجه داشته باشید که تمامی نظریه های مطرح شده و شواهد ارایه شده باید بطور مستند ذکر شوند و رفرنس تمامی مواردی که در این قسمت ارایه میشوند باید در بخش نمایه‌ها ذکر شوند.
بطور خلاصه در این قسمت شما باید استاد راهنمای بالقوه خود را قانع کنید که تحقیقات مقدماتی کافی در زمینه موضوع انتخابی خود انجام داده اید و منابع مرتبط را در این زمینه را مطالعه کرده اید و دقیقا ایده کاری خود را یافته اید.
به عبارت کلی در این قسمت شما بیان میکنید که چه تحقیقاتی تابحال انجام شده است و نتایج آنها چه بوده و به چه دلیلی این نتایج ناقص یا اشتباه است و در ادامه توضیح میدهید که تحقیقات شما چه کمکی به اصلاح یا تکمیل تحقیقات و نظریات قبلی میکند.
توجه داشته باشید که این بخش معمولا طولانی ترین بخش پروپوزال است و ممکن است تا نیمی از حجم پروپوزال را به خود اختصاص دهد.

5- نتایج تحقیقات مقدماتی (Preliminary research results)

در این قسمت درصورتیکه در همین مرحله تحقیقاتی انجام داده اید نتایج مقدماتی را ارایه میکنید و تبیین میکنید که با توجه به این نتایج پیش بینی شما درباره نتایج نهایی چیست. همچنین درصورتیکه قبلا تحقیقاتی در این زمینه انجام داده اید در این قسمت آنها را توضیح میدهید و نتایج آن را بیان میکنید.

6- برنامه و اهداف تحقیق (Research plan and objectives)

در این قسمت برای تحقیقات خود هدفگذاری میکنید. براین اساس در این بخش با توجه به هدف نهایی تعریف شده برای تحقیق اهدافی قابل ارزیابی برای مراحل مختلف تحقیقاتی تدوین میکنید. این اهداف به شما ملاک هایی برای ارزیابی پیشرفت تحقیقاتتان در مراحل بعدی ارایه میدهند.
ضمن اینکه به خاطر داشته باشید که لزوما آنجه که شما بعنوان نظریه ارایه میدهید صحیح نیست و در این بخش باید معیارهایی برای تعریف نادرستی و درستی نظریه ارایه شده تببین کنید تا بتوان بر اساس آنها در مراحل مختلف به ارزیابی دستاوردها پرداخت.
این بخش بطور خاص برای تحقیقاتی که برپایه آزمایشات عملی و آزمایشگاهی تعریف شده اند از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا در واقع امکان سنجش نتایج تحقیق را فراهم می آورد.

7- روش تحقیق (Research Methodology)

در این قسمت شما روشهای انجام تحقیقات خود را تبیین میکنید یعنی برای دستیابی به اهداف تعیین شده روش علمی مورد استفاده خود را مطرح میکنید. توجه داشته باشید که در این بخش باید توضیح دهید که به چه دلایلی روش خاصی را انتخاب کرده اید و نشان دهید که چرا این روش برای انجام تحقیقات مناسب ترین است.
به عنوان مثال درصورتیکه نیاز به تحقیق میدانی داشته باشید در این قسمت باید بنویسید که چگونه پرسشنامه را تهیه میکنید و پاسخ دهندگان را چگونه انتخاب میکنید و یا اینکه توضیح میدهید که به جای پرسشنامه جلسه گروهی و اتاق فکر تشکیل میدهید و به چه دلیل این روش را انتخاب میکنید.
توجه داشته باشید که این بخش و بخش قبل ارتباط زیادی با هم دارند و در مواردی میتوانند در یکدیگر ادغام شوند. از سوی دیگر مهمترین بخش های پروپوزال نیز این دو بخش هستند، زیرا نشاندهنده درک شما از موضوع و توانایی شما برای ارایه راهکار برای پاسخ به پرسشهای مطرح شده در بخشهای قبل هستند. نگارش این بخش شاید وقت گیر ترین قسمت پروپوزال باشد زیرا باید تمام آنچه قرار است اتفاق بیفتد در آن تبیین شود.

8- برنامه زمانبندی (Timetable)

در این قسمت برنامه زمانبندی مراحل تحقیق را ارایه میدهید. بدیهی است که این زمانبندی لزوما با آنچه اتفاق میافتد یکسان نیست ولی به هرصورت برای شما و استاد راهنما معیاری برای ارزیابی پیشرفت تحقیقات ارایه میدهد.
از سوی دیگر ارایه یک برنامه زمانبندی شده به استاد راهنما نشان میدهد که شما به مراحل تحقیق خود فکر کرده اید و ارزیابی دقیقی از موضوع تحقیق دارید.

9- نمایه (References)

در این قسمت باید به منابع مورد استفاده در نگارش پروپوزال و انجام تحقیق اشاره کنید. میتوانید این منابع را به 2 بخش تقسیم کنید. یکی منابعی که قبل از نگارش پروپوزال مطالعه کرده اید و دیگری منابعی که لازم است در مراحل بعدی و در زمان انجام تحقیقات استفاده کنید.
توصیه میکنیم از روشهای استاندارد نمایه نویسی مانند روش هاروارد برای نوشتن این بخش بهره بگیرید. ضمنا سعی کنید از منابع به زبان انگلیسی بیشتر استفاده کنید چون ارجاع به آنها راحت تر بوده و استاد راهنما با آنها آشنایی بیشتری دارد.