? ? دانشمند بی عمل، درخت بی ثمر است ??
?? یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ * کبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ ??
ای کسانی که ایمان آورده اید! چرا چیزی می گویید که عمل نمی کنید؟ نزد خدا بسیار مورد غضب است که چیزی را بگوئید که عمل نمی کنید.
? نکته ها ?
«مقت» به معنای خشم و غضب شدید است. مشابه این توبیخ را در آیه «أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکمْ»[2] می خوانیم. عمل نکردن به گفتار، گاهی به خاطر ناتوانی است و گاهی از روی بی اعتنایی که این مورد توبیخ است.
عالم بی عمل، به درخت بی ثمر، ابر بی باران، نهر بی آب، زنبور بدون عسل، سوزن بدون نخ و الاغی که کتاب حمل می کند، تشبیه شده است. در احادیث می خوانیم: «علم بلا عمل حجة الله علی العبد»[3] علم بدون عمل، حجّتی بر علیه انسان است. «العلم الذی لا یعمل به کالکنز الذی لا ینفق منه»[4] علمی که به آن عمل نشود، مانند گنجی است که از آن انفاق و استفاده نشود.«ان اشد الناس حسرة یوم القیامة الذی و صفوا العدل ثم خالفوه»[5] کسی که از عدالت سخن بگوید ولی عادل نباشد، سخت ترین حسرت را در قیامت خواهد داشت. حضرت عیسی علیه السلام فرمود: «أشقی الناس من هو معروف عند الناس بعلمه مجهول بعمله»[6] کسی که نزد مردم به علم معروف است، ولی به عمل معروف نیست، شقی ترین مردم است. امام صادق علیه السلام فرمود: «من لم یصدق فعله قوله فلیس بعالم»[7] کسی که کارهایش تأکید کننده گفتارش نباشد، عالم نیست. امام صادق علیه السلام یکی از مصادیق این آیه را خلف وعده دانستند و فرمودند: وعده مؤمن به منزله نذر است، لیکن(مخالفت با آن) کفّاره ندارد. «عدة المؤمن اخاه نذر لا کفارة له»[8]به گفته مفسّران، شأن نزول آیه درباره کسانی است که خواهان جهاد بوده ولی همین که فرمان جهاد صادر شد، بهانه تراشی و عذرخواهی کردند. البتّه محتوای آیه مربوط به تمام کسانی است که شعار می دهند ولی عمل نمی کنند.
?پیامها ?
1- ایمان باید با عمل و صداقت همراه باشد وگرنه مستحقّ سرزنش و توبیخ است. (تمام آیه)
2- قبل از این که انتقاد کنید، به بیان نقاط مثبت بپردازید. شما که ایمان دارید، چرا عمل نمی کنید؟ یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا…لِمَ…لا تَفْعَلُونَ
3- یکی از روش های تربیت، توبیخ بجا و به موقع است. «لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ»
4- وفای به عهد، واجب و خلف وعده، از گناهان کبیره است. «کبُرَ مَقْتاً»
5- چه زشت است که تمام هستی در حال تسبیح خداوند باشند، «سَبَّحَ لِلَّهِ» ولی انسان با سخنان بدون عمل، خداوند را به غضب آورد. «کبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ»
6- گفتار بدون عمل، خطرناک است. «کبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ»(کلمات «کبُرَ»، «مَقْتاً» و «عِنْدَ اللَّهِ»، نشان از خطرناک بودن موضوع است)
7- اگر امروز کار شما با وعده ها و شعارهای دروغین حل شود، اما نزد خداوند وضع خطرناکی خواهید داشت. کبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ…[9]
پی نوشت ها
[1] سوره صف آیات 2-3
[2] بقره، 44.
[3] غرر الحكم.
[4] امالى صدوق، ص 343.
[5] بحار، ج 2، ص 30.
[6] مصباح الشريعه، ص 368.
[7] كافى، ج 1، ص 36.
[8] كافى، ج 2، ص 363.
[9] محسن قرائتى، تفسير نور، 10جلد، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن - تهران، چاپ: 4، 1389.
* تفسیر نور، ج 9، ص600-تفسير نمونه، ج24، ص59
منبع : پایگاه اطلاع رسانی حوزه http://www.hawzah.net
