وسواس در قرآن و سنت
مهساجوکار
چکیده
وسواس گاهی به معنای مرض و بیماری و یا شک و شبهه در انجام عبادات و امور مذهبی می باشد که البته معنایی رایج آن همان شک و شبهه در انجام عبادات است.
وسواس از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است از جمله این که در منابع اسلامی وسواس پدیده شناخته شده ای است که از آن به عنوان وسوسه ای از سوی شیطان اشاره می کنند و فرد وسواسی را کسی دانسته اند که تلقینات و سوسه هایی شیطان را پذیرفته است و از دیدگاه روانشناسی نیز وسواس را، فکر و اندیشه مداوم می دانند که فرد را به تکرار برخی کارها و اعمال بی فایده وا می دارد که در واقع به عنوان یک مرض عصبی و روانی می باشد.
وسواس به دو صورت عملی و فکری نمود می یابد وسواس فکری یعنی خطور تصورات، پندارها و خیالات واهی و بی اساس به ذهن و وسواس عملی به معنای غیر متعارف بودن در اعمال عبادی و غیر عبادی می باشد و در واقع می توان وسواس عملی را به عنوان نتیجه و پیامدی از وسواس فکری بیان کرد از جمله عوامل زمینه ساز وسواس می توان به مواردی از قبیل ترس، اختلالات جسمی، ضعف اراده و … اشاره کرد.
و پیامدهای زیانبار از دو بعد فردی و اجتماعی قابل بررسی می باشد و از نظر فردی از جنبه مادی: ضرر زدن به بدن خود و ضرر به اقتصاد خانواده از جنبه معنویی: تجاوز از حدود الهی، ولایت پذیری شیطان و … است درمان فرد وسواس از نظر عملی با ذکر و یاد خداو توکل بر او و بی اعتنایی، تقویت اراده و نیز از راه درمان خوراکی و دارویی می باشد و از نظر علمی با تفکر و تعقل، آشنایی با احکام و دستورات خداوند است وسوسه از دیدگاه اسلام به عنوان وسوسه از سوی شیطان می باشد و در قرآن نیز به همین معنا می باشد و از توجه در آیات و روایات به دست می آید که اقسام وسوسه سه نوع می باشد. وسوسه شیطان جن، وسوسه شیاطین انس، وسوسه نفس انسان وسوسه در شکل های گوناگون از قبیل برنامه های تبلیغاتی، تفریحی، نظامی و … ظاهر می شود اما از نظر تأثیر گذاری در انسان متفاوت می باشد برخی مثل پیامبران هرگز تحت تأثیر قرار نمی گیرند برخی به قدر ی وسوسه های شیطان را اطاعت می نمایند که خود زمره ی شیطان قرار می گیرند و برخی ما بین این دو دسته قرار می گیرند البته ممکن است صفات منفی موجود در انسان ازقبیل: غفلت، حرص، حسد و … تأثیر گذاری وسوسه ها را راحت نمایند اما مهمترین عامل تأثیر گذار را می توان اراده خود انسان دانست چرا که هرگز کسی مجبور به پیروی از وسوسه شیطان نمی باشد.
